سلامت نیوز:اتحادیه اروپا با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد و سازمان حفاظت محیط‌زیست برنامه ۵ساله‌ای برای ذینفعان تالاب هامون اجرا خواهد کرد که در آن وابستگی آنها به تالاب کم شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،مجموعه تالاب هامون در شمال سیستان و بلوچستان، بین ایران و افغانستان قرار دارد ولی حقابه آن از کوه‌های افغانستان تامین و به سمت ایران سرازیر می‌شود. میزان حقابه‌‌ای که ایران پیش از انقلاب برای تالابی که حدود ۱۳میلیارد مترمکعب گنجایش دارد با افغانستان به توافق رسید، بیش از ۸۲۰میلیون مترمکعب و به جز سیلاب‌هاست. خشکسالی‌های پی‌درپی که در ۱۷سال اخیر گریبان این منطقه را گرفته، سد و آب‌بندان‌هایی که در قسمت افغانستان رود هیرمند ساخته شده و… باعث شده که این تالاب فرایندی رو به خشکیدگی را طی کند.
در نتیجه بستر وسیع تالاب به یکی از مهم‌ترین کانون‌های گردوغبار و عامل مهاجرت مردم از روستاها و شهرها تبدیل شده است. بارندگی‌ها در ۲سال اخیر، اوضاع را برای صیادان، کشاورزان و دامداران پایین‌دست تالاب بهبود بخشیده است اما ذینفعان می‌دانند که اوضاع بدین قرار باقی نمی‌ماند. حمایت ۱۰میلیون دلاری اتحادیه اروپا قرار است برای معیشت جایگزین ذینفعان تالاب صرف شود تا بلکه فشارهای زیست‌محیطی از روی تالاب برداشته شود و سیستان با حفظ هامون کماکان محل زیست و معاش همه ذینفعان باشد.
پروژه احیا
پس از برجام و مذاکرات وزارت خارجه با نمایندگان اتحادیه اروپا اجرای پروژه احیای تالاب‌های هامون با تکیه بر معیشت جایگزین به‌عنوان یک توافق بین‌المللی نهایی شد. احمد لاهیجان‌زاده، معاون دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری درباره این پروژه می‌گوید: هامون ۳ذیفع اصلی در میان دامداران، صیادان و کشاورزان دارد.
این برنامه ۳هدف اصلی شامل افزایش ظرفیت و هماهنگی میان نهادهای محلی جهت بهبود مدیریت تالاب‌های هامون، مدیریت پایدار آب و خاک و کشاورزی نوین مطابق با اقلیم و معیشت‌های جایگزین دارد و برنامه‌هایی که حول این اهداف تدوین و اجرا می‌شود باید اثر مثبتی بر احیای تالاب داشته باشد. او در توضیح این برنامه‌ها گفت: بخشی از مردم با نوسان دسترسی به آب معیشت خود را برای بخش عمده‌ای از سال از دست می‌دهند.
ایجاد معیشت جایگزین بخشی از فشارهای مضاعف به تالاب را برطرف می‌کند. به‌طور مثال در بخش‌های شمالی تالاب که ماهیگیری جریان دارد، ذینفعان با بستن مسیر آب، امکان رسیدن آن به بخش‌های جنوبی را می‌گیرند در نتیجه مراتع مورد نیاز دامداران در جنوب خشک می‌شود. این در حالی است که اولویت اول ما با توجه به آورد آب، مدیریت گردوغبار و دوم ایجاد پوشش گیاهی مناسب برای بخش عمده‌ای از ذینفعان است.همراهی مردم برای تغییر به نفع تالاب از مسائلی است که گذر زمان آن را نمایان خواهد کرد.
به گفته احمد لاهیجان‌زاده، این پروژه‌ها به‌صورت پایلوت در برخی از روستاها در حال اجراست و قطعا همراهی مردم پس از به ثمر رسیدن نتایج بروز پیدا خواهد کرد. مردم وقتی ببینند بدون برداشت اضافه از تالاب با یک پمپ هوادهی در یک سیکل بسته آب در استخر نفوذناپذیر به‌جای ۲۰۵تن در هر هکتار، ۴۰۵تن ماهی برداشت می‌کنند حتما همراهی خواهند کرد.
حقابه تضییع شده
بهبود شرایط زیست در منطقه سیستان به حیات تالاب وابسته است، وحید پورمردان، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان همراهی مردم با این پروژه‌ها را پاشنه آشیل آن می‌داند می‌گوید: در گذشته برای ایجاد تعادل بین ذینفعان دست به کارهایی زده می‌شد که عموما منجر به تخریب محیط‌زیست می‌شد، مثلا با نگهداشتن آب پشت دایک‌ها، رسوب‌گذاری و تبخیر افزایش می‌یافت.
معیشت جایگزین برای کسی که نسل‌اندرنسل صیاد بوده باید به‌گونه‌ای باشد که در راستای شغل و مهارت‌های قبلی او باشد.وزارت امور خارجه و وزارت نیرو از دیگر بازیگران پروژه احیای تالاب هامون هستند. سال‌هاست تقویت دیپلماسی آب برای وزارت امور خارجه جهت احیای تالاب هامون تکلیف شده است. همچنین همراهی وزارت نیرو در اختصاص حقابه تالاب از چاه‌نیمه‌ها ضروری است.
به گفته وحید پورمردان، از ۸۲۰میلیون مترمکعب حقابه ایران فقط ۶۰میلیون مترمکعب به تالاب می‌رسد آن هم اگر در میان راه کشاورزان با پمپ اقدام به برداشت بی‌رویه نکنند. او می‌گوید: کشاورزان همواره حقابه ۴۰۰میلیون مکعبی خود را به گواه مدیران آب منطقه‌ای گرفته‌اند.
اگر می‌خواهید بستر تالاب گردوغبار ندهد نباید معیشت جایگزین را به حقابه تالاب و اصولا به آب گره بزنیم. شاید بتوان مردم را به هر روشی ازجمله معیشت جایگزین در منطقه نگه داشت ولی بدون هوای پاک چنین کاری امکان‌پذیر نیست. داشتن هوای پاک به حیات تالاب هامون بستگی دارد.
وب سایت منبع خبر : salamatnews